宗教是因為對神、上帝、超脫的存在，聖的物等等的信仰，互相結合(和超脫的對象的關係)，相佮活動(比論禮拜等等)，產生制度佮組織(廟寺、教會等等)，這規个態度、關係、組織的總稱。
Tsong-kàu sī in-uī tuì sîn, Siōng-tè, tshiau-thuat ê tsûn-tsāi, sìng ê mi̍h tíng-tíng ê sìn-gióng, hōo-siōng kiat-ha̍p (hām tshiau-thuat ê tuì-siōng ê kuan-hē), sann-kap ua̍h-tōng (pí-lūn lé-pài tíng-tíng), sán-sing tsè-tōo kap tsoo-tsit (biō-sī, kàu-huē tíng-tíng), tse kui-ê thāi-tōo, kuan-hē, tsoo-tsit ê tsóng-tshing.
宗教這个詞，是對日語漢字詞吸收來的，若原底的日語詞是日本佇幕府尾期，和美國簽通商條約的時陣，為著實際的需要對英語religion所做的翻譯。
Tsong-kàu tsit-ê sû, sī tuì Ji̍t-gí Hàn-jī-sû khip-siu--lâi-ê, nā guân-té ê Ji̍t-gí-sû, sī Ji̍t-pún tī bōo-hú bué-kî, hām Bí-kok tshiam thong-siong tiâu-iok ê sî-tsūn, uī-tio̍h si̍t-tsè ê su-iàu, tuì Ing-gí religion sóo tsò ê huan-i̍k.
宗教的定義[]
窮實若欲講啥物是宗教，咱會發覺講隨人，真濟學者之間的看法攏各樣，逐个人無愛講了傷盡角，毋過嘛無愛講著霧霧無明。
Tsong-kàu ê tīng-gī
Khîng-si̍t nā beh kóng sím-mi̍h sī tsong-kàu, lán ē huat-kak-kóng suî-lâng, tsin tsē ha̍k-tsiá tsi-kan ê khuànn-huat lóng koh-īunn, ta̍k-ê lóng bô-ài kóng-liáu siunn tsīn-kak, m̄-koh mā bô-ài kóng-tio̍h bū-bū bô-bîng.
有人是用體式、教義的定義來看，嘛有人是提經驗、感情、直覺、價值觀佮倫理的性質來做定義。
Ū lâng sī īng thé-sik, kàu-gī ê tīng-gī lâi khuànn, mā ū lâng sī the̍h king-giām, kám-tsîng, ti̍t-kak, kè-ta̍t-kuan kap lûn-lí ê sìng-tsit lâi tsò tīng-gī.
科學家佮人類學家共宗教當做是是佇文化內容內底發展起來的，一組抽象的觀念、價值佮經驗，原初的宗教真僫對社會佮文化活動內底拆分，佇遐的活動裡、風俗佮典禮攏予人看做是實際的，和自然的本質相仝的。
Kho-ha̍k-ka kap jîn-luī-ha̍k-ka kā tsong-kàu tòng-tsò sī tī bûn-huà luē-iông lāi-té huat-tián--khí-lâi-ê, tsi̍t tsoo thiu-siōng ê kuan-liām, kè-ta̍t kap king-giām. Guân-tshoo ê tsong-kàu tsin oh tuì siā-huē kap bûn-huà ua̍h-tōng lāi-té thiah-hun, tī hiah-ê ua̍h-tōng--ni̍h, hong-sio̍k kap tián-lé lóng hông khuànn-tsò sī si̍t-tsè--ê, hām tsū-jiân ê pún-tsit sio-kâng--ê.
若其他的宗教學者(人因)咧共宗教定義的時陣，會去避免共宗教當做是社會佮心理上無仝的條規，也就是(人因)無較無愛共宗教想做是社會佮心理條規的一部份。
Nā kî-thann ê tsong-kàu ha̍k-tsiá in teh kā tsong-kàu tīng-gī ê sî-tsūn, ē khì phiah-bián kā tsong-kàu tòng-tsò sī siā-huē kap sim-lí-siōng bô-kâng ê tiâu-kui, ia̍h-tsīu-sī in khah bô-ài kā tsong-kàu sīunn-tsò sī siā-huē kah sim-lí tiâu-kui ê tsi̍t-pōo-hūn.
咱會用得共宗教定義做對聖的對象，超脫的對象的信仰，Rudolf Otto佇1917年出版的冊"聖的觀念" (The Idea of the Holy)內底，共宗教意識的本質定義做敬畏，敬畏是為神(聖的、上帝)的驚惶佮愛戀的透濫，若Friedrich Schleiermacher 佇18世紀尾期，是共宗教定義做一款"絕對倚靠的感覺"(feeling of absolute dependence)。
Lán ē-īng-tit kā tsong-kàu tīng-gī tsò tuì sìng ê tuì-siōng, tshiau-thuat ê tuì-siōng ê sìn-gióng. Rudolf Otto tī it kiú it tshit nî tshut-pán ê tsheh "Sìng ê kuan-liām" (The Idea of the Holy) lāi-té, kā tsong-kàu ì-sik ê pún-tsit tīng-gī tsò kìng-uì, kìng-uì sī tuì sîn (sìng--ê, Siōng-tè) ê kiann-hiânn kah ài-luân ê thàu-lām. Nā Friedrits Stsleiermatser tī tsa̍p-peh sè-kí bué-kî, sī kā tsong-kàu tīng-gī tsò 1-khuán "tsua̍t-tuì uá-khò ê kám-kak"(feeling of absolute dependence).
主要的宗教[]
現此時世界主要的宗教有基督教 (20億人，佔33%)、伊斯蘭 (伊斯蘭教，13億人，佔22%)、印度教 (9億人，佔 15%)、佛教 (3億6千萬人，佔6%)、儒教 /道教 (2億3千萬人，佔4%).
Tsú-iàu ê tsong-kàu
Hiān-tshú-sî sè-kài tsú-iàu ê tsong-kàu, ū ki-tok-kàu (jī-tsa̍p-ik lâng, tsiàm sann-tsa̍p-sann pha), Islam (Islam-kàu, tsa̍p-sann-ik lâng, tsiàm jī-tsa̍p-jī pha), Ìn-tōo-kàu (káu-ik lâng, tsiàm tsa̍p-gōo pha), hu̍t-kàu (sann-ik la̍k-tshing-bān lâng, tsiàm la̍k pha), Jû-kàu / Tō-kàu (nn̄g-ik sann-tshing-bān lâng, tsiàm sì pha).
頭前這款人額的統計，無法度講做甲蓋齊全，因為一个人的信仰，實在真僫掰會，閣真歹判斷。
Thâu-tsîng tsit-khuán lâng-gia̍h ê thóng-kè, bô-huat-tō· kóng tsò kah kài tsiâu-tsn̂g, in-uī tsi̍t ê lâng ê sìn-gióng, si̍t-tsāi tsin oh pué-huē, koh tsin pháinn kā phuànn-tuàn.
閣就準共真濟其他的宗教掠外，大宗教內底，本身就有分做真濟教派，遮的仝宗教無仝教派之間，意見有可能真各樣，天差咧地的就有，若互相無承認對方，嘛是四常有的代誌。
Koh tō tsún kā tsin tsē kî-thann ê tsong-kàu lia̍h-guā, tuā tsong-kàu lāi-té, pún-sin tō ū hun-tsò tsin tsē kàu-phái, tsiah-ê kāng tsong-kàu bô-kâng kàu-phài tsi-kan, ì-kiàn ū khó-lîng tsin koh-īunn, thinn tsha leh tē--ê tō ū, nā hōo-siōng bô sîng-jīn tuì-hong, mā-sī sù-siông ū ê tāi-tsì.
- 這篇文章是對河佬百科(Holopedia)的："Chong-kàu"改來的，原本文章的作者請看伊的編輯歷史。